Konumuz; İlişkiler. İnsan hayatının en temel ve vazgeçilmez parçalarından biri kurduğumuz ilişki ağlarıdır. Ailemizden arkadaşlarımıza, romantik partnerlerimizden iş arkadaşlarımıza kadar birçok farklı ilişki türü yaşamımızı şekillendirir. Ancak her ilişki sağlıklı ve destekleyici olmayabilir. Son yıllarda sıkça duyduğumuz toksik ilişki kavramı, bu sağlıksız ilişki dinamiklerini tanımlamak için kullanılır. Peki, toksik ilişki ne demek, bu kelimenin kökeni nedir ve bu ilişkilerden nasıl kurtulabiliriz? Tüm bu soruların cevaplarına ek, Sizin için hazırladığım sondaki testi yaparak kendinizi değerlendirebilirsiniz. İyi Eğlenceler!
Toksik Kelimesinin Etimolojisi
“Toksik” kelimesi, Latince “toxicum” kelimesinden gelir ve “zehir” anlamını taşır. Bu kelime aslında Antik Yunanca “toxikon” kelimesinden türemiştir; “ok zehri” anlamına gelir. Eski savaşçılar, düşmanlarını etkisiz hale getirmek için oklarının uçlarını zehirle kaplarlardı. Zamanla “toksik” kelimesi, sadece fiziksel zehirleri değil, aynı zamanda zararlı ve yıkıcı olan her şeyi tanımlamak için kullanılmaya başlandı. Yeterince kültürlendiysek devam edelim. Bakalım, Toksik İlişki Nedir ?
Toksik İlişki Ne Demek?
Ne olduğuna gelmeden, söylemeden edemeyeceğim; kapılıyoruz ya! Kabul edelim, her ilişkimizi sağlıklı kuramıyoruz. Baştan sona olmasa da kurduğumuz bazı ağlarda toksikliğin izleri mutlaka oluyor. Hatta kabul etmesi zor da olsa bazen toksiğin ta kendisi kendimiz çıkıyoruz. Bazıları için mesela toksik olmayan bir ilişki düşünülemez. Farkındadır fakat keyif alıyordur. Hayatınızdaki manipülatörleri bir gözden geçirin, hak vereceksiniz. Onlar için başka türlüsü mümkün değildir. Var böyle tipler…
Toksik ilişki, bir veya her iki tarafın da duygusal, psikolojik veya fiziksel olarak zarar gördüğü ilişki türüdür. Bu ilişkilerde denge bozulmuştur; sevgi, saygı ve destek yerine kontrol, manipülasyon ve istismar ön plandadır. Toksik ilişki ne demek? Bu demek işte. Kişilerin birilerinin ya da birbirlerinin üzerinde hegemonya kurup sürdürme halidir.
Toksik İlişkinin Özellikleri
- Enerji Tüketimi: İlişki, sizi beslemek yerine enerjinizi tüketir.
- Olumsuzluk Döngüsü: Sorunlar çözümlenmek yerine sürekli tekrarlanır.
- Kendini Suçlama: İlişkideki problemler için sürekli kendinizi suçlu hissedersiniz.
Toksik İlişki Türleri
Romantik İlişkilerde Toksisite
Elbette önce Romantik toksik ilişki nedir, ona bakacağız. Çünkü toksikitenin en yaygın ve en etiketlenmiş hali aşk meşk kulvarında. Romantik ilişkiler, toksik dinamiklerin en sık görüldüğü alanlardan biridir. Aşırı kıskançlık, kontrolcü davranışlar ve duygusal manipülasyon bu tür ilişkilerin ortak özellikleridir. Yazarken bile sanki boğazımı bir şey sıkıyor gibi hissetmem peki?
Aile İlişkilerinde Toksisite
toksik ilişki ne demek diye düşündüğümüzde akla ilk romantik ilişkiler gelir fakat çok yalnızca orada değil büyüdüğümüz evde, ailede de toksiklerle karşılaşabiliriz. Aile üyeleri arasında da toksik ilişkiler olabilir. Özellikle ebeveyn-çocuk ilişkilerinde aşırı kontrol veya duygusal ihmal toksik bir ortam yaratır. Sanılanın aksine aile ilişkileri her zaman öyle sevgi dolu, saf ve destekleyici olmaz. Elbette örneklerini görmüşsünüzdür. genellikle travmalara dayandırılsa da bazen fıtratların çakışması da kardeş, ebeveyn-çocuk, ya da akrabalar arasında toksik bağların gelişmesine sebep olabiliyor. Vallahi bu bana daha ürkütücü geliyor. Elin oğluna yallah dersin de, bazı bağlar öyle bir yallahla bitmiyor. Bedeller x4 falan oluyor. Yine de aşılamaz değil, ama ekstra zorlayıcı.
İş Yerinde Toksik İlişkiler
İş arkadaşları veya yöneticilerle olan ilişkilerde de toksik dinamikler görülebilir. Mobbing, aşırı rekabet ve sürekli eleştiri iş yerindeki toksik davranışlara örnektir. Gelişiminizi desteklemek, eforunuzu ve motivasyonunuzu artırmak kılıflarıyla salınan bu tip zehirler de mevcut.
Sen harıl harıl, emek emek kariyer kur kendine, gelsin toksik bir ruh emici başarı merdivenlerinden aşağı yuvarlasın seni. Gel de delirme! Var ama, bunlar da var. Mesela sen de olabilirsin o? Farkında bile olmayabilirsin. Potansiyelini bildiğin fakat her durumda yetersizlikle yaftaladığın ya da aşağı gördüğün bir iş arkadaşın varsa, ufacık bir takdir ya da onay beklerken duvarlarına çarpıp duruyorsa, kendini sürekli göz devirirken yakalıyorsan, ne yazık ki toksik sensin gibi duruyor. 🙁
“Patronum motivasyonumu artırmak için bana sürekli ne kadar başarısız olduğumu hatırlatıyor!”
Toksik İlişkinin Belirtileri Nelerdir?
Toksik ilişki ne demek ve türleri neler kısmını halletmiş olduk. Şimdi sırada sorunu saptamak var. Yüzleşmekte zorlandığımız, gözümüzün önünde duran belirtiler.
1. Sürekli Eleştiri ve Aşağılama
Partneriniz veya yakınınızdaki kişi sürekli olarak sizi eleştiriyor, başarılarınızı görmezden geliyor ve sizi küçük düşürüyorsa bu bir uyarı işaretidir.
2. Manipülasyon
Duygusal manipülasyon, toksik ilişkilerin temel taşlarından biridir. Karşı taraf sizi suçlu hissettirmek veya kendi isteklerini yaptırmak için duygularınızı kullanır.
3. Kontrol ve Kısıtlama
Sosyal çevrenizi, giyim tarzınızı veya kararlarınızı kontrol etmeye çalışan biri toksik bir etki yaratır.
4. Güvensizlik ve Kıskançlık
Aşırı kıskançlık ve güvensizlik belirtileri, ilişkinin sağlıksız olduğunu gösterir. Bu noktada aklıma yakın arkadaşının sabahları güneşi selamlamasını bile sorun eden toksik yakın arkadaşlar geliyor.
5. Empati Eksikliği
Duygularınızın ve düşüncelerinizin önemsenmemesi, sürekli olarak karşı tarafın ihtiyaçlarının ön planda olması da bir belirtidir.
6. İletişim Eksikliği
Sorunların konuşulamaması, iletişimin kopuk olması ve sürekli tartışmaların yaşanması toksik bir ortam yaratır.
“Sorunlarımızı konuşarak çözmek istedim, o ise sorunlarımızın o tarafa bakmadığımızda yok olacaklarını düşünüyordu.!”
Toksik İlişkilerin Psikolojik Etkileri
Özgüven Kaybı
Sürekli eleştirilmek ve değersiz hissettirilmek, kişinin özgüvenini zedeler. Siz çiçek açmak için yer ararsınız, fakat ekildiğiniz toprakta ayrık otu olduğunuza çoktan ikna edilmişsinizdir.
Anksiyete ve Depresyon
Toksik ilişkiler, sürekli stres ve baskı nedeniyle anksiyete ve depresyona yol açabilir.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB)
Amerikan Psikiyatri Birliği‘ne göre, uzun süreli duygusal istismar TSSB belirtilerine neden olabilir. Bunu küçümsemeyin hayatınızın geri kalanında çok belirleyici bir hasar olabilir.
Fiziksel Sağlık Problemleri
Stres ve duygusal baskı, uyku bozuklukları, baş ağrıları ve diğer fiziksel sağlık sorunlarına yol açabilir.
Toksik İlişkinin Nedenleri
Kişilik Bozuklukları
- Narsisistik Kişilik Bozukluğu: Empati eksikliği ve aşırı benmerkezci davranışlar.
- Borderline Kişilik Bozukluğu: Duygusal dalgalanmalar ve istikrarsız ilişkiler.
Geçmiş Travmalar
Geçmişte yaşanan duygusal veya fiziksel travmalar, kişinin toksik ilişkilere eğilimli olmasına neden olabilir. Bunun o kadar belirleyici olduğunu gördüm ki, ürkütücü derecede belirleyici, resmen genetik aktarımı gibi bir şey.
Bağımlılık
Bazı insanlar, yalnız kalma korkusu veya duygusal bağımlılık nedeniyle toksik ilişkileri sürdürürler. “Yalnız kalmak” olgusunu kafanızda koyduğunuz o negatif kalıptan çıkardığınızda, son derece doğru ve net bir klişeyle karşılaşacaksınız. Kaliteli bir yalnızlık sizi sürekli aşağı çeken bir kalabalıktan çok daha gerekli ve keyiflidir. Klişeler boşuna klişe olmuyor anlayacağınız. Bu klişeyi cebinize koyduğunuz an toksik olan her şeyden ışık hızıyla uzaklaşacaksınız.
Toksik İlişkiden Nasıl Çıkılır?
Toksik ilişki nedir, ne gibi zararlar verir konusunu hallettik ve sıra geldi tünelin sonundaki ışığı görmeye,labirentin çıkışını bulabilmeye. Nasıl mı?
1. Farkındalık Kazanın
İlk adım, içinde bulunduğunuz ilişkinin ya da bizzat şahsınızın toksik olduğunu kabul etmektir. Bu, duygusal olarak zor bir süreç olabilir ancak gereklidir.
2. Destek Alın
- Aile ve Arkadaşlar: Duygularınızı güvendiğiniz kişilerle paylaşın.
- Profesyonel Yardım: Bir psikolog veya terapistten destek alın.
3. Sınırlar Belirleyin
Kendi ihtiyaçlarınızı ve sınırlarınızı belirleyin. Bunları karşı tarafa net bir şekilde ifade edin.
4. Ayrılma Planı Yapın
Eğer ilişki düzeltilemez durumdaysa, güvenli ve planlı bir şekilde ayrılmayı düşünün.
5. Kendinize Zaman Ayırın
Kendinizi yeniden keşfetmek ve iyileşmek için zaman ayırın.
Toksik İlişkileri Önlemek İçin İpuçları
Kendini Tanıma ve Kabul
Kendi değerlerinizi, ihtiyaçlarınızı ve sınırlarınızı bilin. İlişkilerdeki sorunun ana sebebi kendi değerimizi başkalarının değerlendirmeleri üzerinden belirlemek. Sevilen olmalıyım, ideal olmalıyım, vazgeçilmez olmalıyım değil, kendim olmalıyım, bu halimle mutlu olmalı ve mutlu etmeliyim demeliyiz.
Kırmızı Bayraklara Dikkat Edin
İlişkinin başında ortaya çıkan uyarı işaretlerini göz ardı etmeyin. Red Flag günümüz fenomenlerinden biri. Bunları toplayıp toplayıp koleksiyon yapmayın, gözünüzü seveyim bunları gördüğünüz an “exit” arayın, tünele girin, “Ailevi sorunlarım var ilişki istemiyorum.” kartını deneyin, “Ben seni haketmiyorum, daha iyilerine layıksın.” falan deyin gerekirse. Ama bir şekilde fıt fıtı ayrılın oradan, orası zehirli.
Sağlıklı İletişim Kurun
Duygularınızı ve düşüncelerinizi açıkça ifade edin. Dürüst olamadığınız hiçbir ilişki size ya da karşınızdaki kişiye bir şey katmaz. Rol yaparak sona ermiş nice hayat var. Hiçbiri oscar alamadı, hepsinin de gözü arkada kaldı.
Profesyonel Destek Alın
Gerektiğinde bir uzmandan yardım almaktan çekinmeyin. Belki sorununuzu çözmek için aile diziliminden önce birkaç seans terapi almanız yeterli olacaktır.
Kendinizi Değerlendirin: Toksik, sen misin?
İlişkilerde toksik davranışlar sadece karşı taraftan gelmez; bazen farkında olmadan biz de bu tür davranışlar sergileyebiliriz. Toksik ilişki ne demek, toksik bir ilişkinin içinde miyim diye düşünürken, bir an kendinizle göz göze gelebilirsiniz. Son derece olası. Kabullendikten sonra dönüştürmek için de şansınız olacaktır. Sizin için hazırladığım mini test ile “dürüstçe” kendinizi değerlendirebilirsiniz.
Sonuç Olarak;
Toksik bir ilişkide olmak, kişilerin psikolojik ve fiziksel sağlığını olumsuz etkiler. İleri doğru gideceğini sanarken yürüyüş bandında bulur insan kendini. Hamster gibi düşünün. Toksik ilişkiler sizi birer hamster gibi hissettirir. Ancak bu durumdan çıkmak ve daha sağlıklı bir yaşam sürmek mümkündür. Farkındalık kazanmak, destek almak ve kendi değerinizi bilmek bu süreçte önemli adımlardır. Toksik ilişki ne demek diye düşünürken bile bir adım attınız, böyle düşünün.
Unutmayın, sağlıklı bir ilişki karşılıklı saygı, sevgi ve destek üzerine kuruludur. Kendinize değer verin ve hak ettiğiniz ilişkilerin peşinden gidin. Zaman çok kıymetli, sen daha da kıymetlisin. O yüzden Slayle devam! <3
